توقیف فعالیت یک معدن خاک نسوز در حاشیه روستای گردشگری آب ملخ سمیرم

پیشتر در اسفند سال ۱۳۹۲، بدنبال انتشار گزارش های خبری، فعالیت این معدن متوقف شده بود.حالا با گذشت ۹ سال، چرایی فعالیت این معدن بار دیگر بر سر زبان‌ها افتاده و هر کدام از سازمان‌ها و نهادهای مرتبط با آن نظر و دیدگاهی دارند.

میثم جباری اظهار داشت: هر گونه بهره برداری معدنی در این محل ممنوع است و فعالیت معدن با توجه به حکم قضایی ، باید متوقف شود.

سرپرست اداره منابع طبیعی سمیرم با اشاره به مرغوب بودن کیفیت خاک این محل، تصریح کرد؛ به دلیل وجود رودخانه در کنار معدن و گردشگری بودن منطقه، بهره برداری از خاک محل، آثار زیان ‌بار زیست محیطی در بر دارد.

وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی معدن در محدوده جنوب سمیرم و هم مرزبودن با استان کهگیلویه و بویر احمد، افزود: بهره بردار این معدن ابتدا از اداره صنعت، معدن و تجارت و اداره کل منابع طبیعی استان همجوار مجوز گرفته، این در حالی است که اصل موضوع یعنی صدور مجوز خلاف قانون بوده است و مسوولان یک استان دیگر نباید برای محدوده استان مجاور مجوز بهره برداری و استخراج صادر کنند.

به گفته وی، روستای «پشت کوه» واقع در مجاور این معدن در محدوده زاگرسی استان مجاور(شهرستان دنا) قرار دارد و مجوز استخراج بر اساس نزدیکی آن به مرز استان اصفهان، صادر شده است.

فعال زیست محیطی سمیرم نیز با تایید گفته های رییس اداره منابع طبیعی این شهرستان گفت: دادستان سمیرم بارها جلوی فعالیت این معدن را گرفته است.

مهدی بهرامیان افزود: حامیان محیط زیست و طبیعت اجازه نخواهند داد تخریب‌های وسیع حاشیه این معدن که بر رودخانه مجاور آن هم تاثیرگذاشته است ادامه یابد.

به گفته وی، تلاش‌های فعالان و انجمن های محیط زیست، بعد از نامه نگاری با اداره صمت به منظور رویت مجوز فعالیت معدن نسوز نیز نتیجه‌ای در بر نداشته است.

همچنین مالک معدن خاک نسوز به فرایند اخذ مجوز این معدن در سال ۸۱ اشاره و بیان کرد: وقتی برای اخذ مجوزهای لازم از استان اصفهان اقدام کردم، کارشناسان صمت آن زمان، گفتند منطقه در مرز ۲ استان است و باید ازاستان یاسوج مجوزهای خود را دریافت کنید.

اسماعیل موسوی افزود: بعد از سال‌ها تلاش برای اخذ مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه، سرانجام سال ۹۶ کارگروهی ازمنطقه نزدیک به آب ملخ بازدید کردند واعلام شد که می توانیم با مجوز مرکز اصفهان کار را انجام دهیم.

وی ادامه داد: با وجود بحث‌ها واختلاف‌ها، موضوع در دستور کار وزارت‌خانه صنعت قرار گرفت و کارگروه تعاملات صمت و منابع طبیعی مصوب کردند که بهره برداری از محدوده ۸۶ هکتاری مورد درخواست، در یک عرصه ۱۶ هکتاری که حتی نقاط و اضلاع آن را هم دقیق مشخص است مانعی ندارد.

این بهره‌بردار افزود: درهمان سال‌های ۹۵ تا ۹۷ بدنبال گزارش های اداره منابع طبیعی به دادستان،  فعالیت معدن در چند نوبت متوقف شد که سرانجام شکایتی به دیوان عدالت اداری فرستادیم و حکم قطعی مبنی بر حق بهره برداری از معدن را گرفتیم.

موسوی با بیان اینکه از بهمن ماه سال گذشته کار را از سر گرفتیم، افزود: با این حال برخی سازمان‌ها و تشکل‌های غیردولتی سمیرم، با همراهی محیط زیست اصفهان همچنان با فعالیت معدن به دلایل تکراری از جمله اختلافات مرزی و تخریب طبیعت مخالفت می کنند.

وی به تحت پوشش بودن منطقه در مدیریت زیست محیطی استان کهگیلویه و بویراحمد، اشاره و بیان کرد: باز هم با وجود این تناقض‌ها و اختلافات، موضوع از طریق امور زیست‌گاه‌های محیط زیست کشور پیگیری و مجوز فعالیت معدن از سوی این مرکز صادر شد.

مالک معدن نسوز جنوب سمیرم درباره فعالیت کنونی معدن گفت: اکنون بار دیگر دستور تعطیلی موقت از سوی دادستانی صادر شده و کار معدن متوقف شده است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت استان کهگیلویه و بویراحمد اما بر این باور است، بدلیل اختلافات مرزی بین استانی و صدور احکام توقیف چندباره دادستان سمیرم، پروانه فعالیت معدن نسوز در مرکز یاسوج لغو شده و بهره‌بردار بعد از آن، اقدام به اخذ مجوز از اداره کل صمت استان اصفهان کرده است.

سالار حسین پورافزود: متقاضی در سال ۱۳۹۱ اقدام به اخذ مجوز برای فعالیت معدنی از اداره صمت شهرستان دنا در این استان کرده است.

وی اضافه کرد: معدن‌دار در زمان حاضر پروانه فعالیت دارد و هرگونه بهره برداری در آن محل، دیگر ارتباطی به استان ما(کهگیلویه و بویراحمد) ندارد.

رییس اداره صمت سمیرم نیز در همین پیوند به ایرنا گفت: مجوز بهره برداری معدن مورد نظر از اداره کل صمت استان اصفهان صادر شده و مشکلی برای فعالیت در آن منطقه ندارد.

ذبیح‌الله نوابی افزود: اعتبار بهره‌برداری از معدن نسوز آب ملخ تا سال ۱۴۰۱ بوده و دیوان عدالت اداری نیز رأی به نفع صاحب معدن برای ادامه فعالیتش داده است.

نوابی اظهار داشت: مقرر شده است مالک معدن با هدف فرآوری محصول و ایجاد اشتغال در منطقه، یک کارگاه فرآوری خاک در محل گردنه پشته احداث کند.

رییس اداره محیط زیست سمیرم نیز در این خصوص گفت: این اداره مجوزی به فرد یا افرادی در این محل در تایید استعلام یا بهره برداری نداده و اگر تخلفی صورت گرفته است، مربوط به ما نیست.

محمد عباسی اضافه کرد: اگر حجم فرسایش خاک بصورت طبیعی در هر هکتار یک تن در سال باشد، با این تخریب گسترده شاهد فرسایش و تخریب چند برابری خاک خواهیم بود.

در سال‌های اخیر، گزارش‌ها و خبرهایی در باره فعالیت این معدن در خبرگزاری ها و سایر رسانه‌ها منعکس شده بود که بدنبال آن فقط در سال ۹۲ شاهد چند مرحله توقیف کار بهره بردار معدن خاک نسوز بودیم.

عنوان گزارش در سال اسفند سال ۱۳۹۲ «آب ملخ سمیرم زیر زنجیر بولدوزرها» بود که بازتاب‌ زیادی بدنبال داشت و به تبع آن مدت‌ها فعالیت این معدنی را به تعطیلی کشاند.

خاک نسوز یا گِل آتشخوار، یک نوع رُس است که می‌تواند بدون ترک برداشتن و یا زجاجی شدن، در برابر آتش مقاومت کند. این حرارت معمولاً حرارت یک کوره است. خاک نسوز عمدتا از کائولن، مواد گیاهی خام، پیریت، آهک، منیزیا، مواد قلیایی، اکسید تیتانیوم و آهن تشکیل شده است.

استفاده در ساخت آجر نسوز، سیالون(در تولید سرامیک‌های سیالونی کاربرد دارد)، آجرهای گرافیتی و بوته‌های با باند رُسی(۲ نوع بوته گرافیتی وجود دارد که بوته با باند رُسی و بوته با باند سیلیسی نامیده می‌شوند. در نوع باند رسی، از خاک نسوز استفاده می‌شود) از کاربردهای خاک نسوز بشمار می‌روند.

منطقه نمونه گردشگری آب ملخ و تخت سلیمان با وجود دره عمیق، رودهای خروشان و پرآب در ۶۷ کیلومتری جنوب غرب سمیرم واقع شده و آبهای خروجی از رودها و چشمه سارهای آن به دشت‌ها و درههای استان‌های زیردست همجوار سمیرم سرازیر می شود.

شهرستان سمیرم در  ۱۶۰ کیلومتری جنوب استان اصفهان، شمال یاسوج، غرب اقلید و آباده استان فارس و شرق لُردگان استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است.

منبع:ایرنا