هر آنچه باید در مورد دولومیت بدانید
سنگ معدنی دولومیت که به نام «دولوستون» نیز معروف است، از جمله کانی های رسوبی به شمار می رود که در دسته کانی های کربنی قرار می گیرد. این سنگ معدنی در تمامی مناطق رسوبی دنیا یافت می شود. در ایران یکی از استانهایی مهم دولومیت، استان همدان است. یکی از مهمترین کاربردهای دولومیت، استحصال منیزیم از آن است. البته کاربردهای فراوانی دیگری این کانی باارزش در صنایع مختلف دارد.
دولومیت و کاربردهای آن
سنگ معدنی دولومیت که به نام «دولوستون» نیز معروف است، از جمله کانی های رسوبی به شمار می رود که در دسته کانی های کربنی قرار می گیرد. این سنگ معدنی در تمامی مناطق رسوبی دنیا یافت می شود، اما بیشترین سرزمین های دارای این سنگ کشورهای آفریقایی و اروپایی هستند.
ویژگی های دولومیت
کانیهای کربناتی شامل کلسیت، آراگونیت و دولومیت هستند که این سنگ ماحصل رسوب مواد معدنی مانند اکسیدمنیزیم و آهک است و فرمول شیمیایی آن به صورت CaMg(CO3)2 است، البته اکسیدهای دیگری مانند اکسیدآهن، سدیم و پتاسیم نیز در ساختار آن وجود دارد.
این کانی باارزش را می توان در رنگ های کرم و سفید مایل به خاکستری یافت، اما رنگ های دیگر آن مانند زرد، سبز و سیاه نیز موجود است. این سنگ نسبت به سایر سنگ های کربناتی درجه سختی بیشتری داشته و مقاوم تر است. علاوه بر ویژگی های یاده شده میتوان به خنثیسازی اسیدی در این سنگ نیز اشاره کرد.
سنگهای کربناتی به سبب ویژگیها و خواص معدنی و همچنین وجود مواد معدنی بسیار پرکاربرد هستند و از میان سنگ های کربناتی این سنگ بیشترین کاربرد را دارا است.
این سنگها در محیط هایی که رسوب تشکیل می شود، یافت شده و بیشتر در مناطق گرم با عمق کم و دریایی که رسوبات کلسیمی مانند صدف ها و مرجان ها را دارد، تشکیل می شوند. این کانی از طریق واکنش دادن کلسیت موجود در لجن کربناتی یا سنگ آهک با منیزیم موجود در آب های زیرزمینی تشکیل شده و وجود همین منیزیم است که روند تشکیل این سنگ معدنی را آسان تر می کند. این فرآیند تحت یک شرایط شیمیایی و زمانی صورت میگیرد.
استخراج دولومیت
استخراج این کانی در جهان گاهی بسیار پیچیده و با روشهای زیرزمینی انجام میگیرد. در صورتی که استخراج دولومیت در ایران بسیار ساده بوده و کلا به صورت روباز استخراج می شود.
دسته بندی سنگهای کربناتی
سنگ آهک: این سنگ کمترین میزان دولومیت را دارد و اگر درصد آن بین صفر تا 10 درصد باشد را سنگ آهک مینامند.
سنگ آهک دولومیتی: این سنگ میزان بیشتری دولومیت را داراست و درصد آن بین 10 تا 50 درصد است.
دولومیت کلسیتی: میزان دولومیت این سنگ بین 50 تا 90 درصد است.
دولومیت: این نوع خالصترین نوع به شمار می رود و میزان خلوص آن بین 90 تا 100 در صد است.
کاربردهای دولومیت
این کانی میتواند کاربردهای مختلفی داشته باشد.
یکی از مهمترین کاربردهای دولومیت استحصال منیزیم از آن است. منیزیم فلز سبکی است که کاربرد بسیاری در امور مختلف بهخصوص خودروسازی دارد. سایر کاربردهای این کانی عبارتند از:
- این سنگ در ساخت سیمان برای مصارف ساختمانسازی کاربرد دارد.
- همچنین در ساخت شیشه بکار گرفته می شود.
- به منظور کاهش میزان اسیدی بودن خاک گیاهان، این سنگ در کشاورزی و باغداری کاربرد دارد.
- در صنایعی مانند ذوب آهن نیز برای ذوب و تصفیه آهن استفاده می شود.
- از سنگ های خردشده دولومیت در ساخت تونل، معادن زغال و همچنین در راه آهن استفاده می شود.
- در ساخت بتن نیز بکار گرفته می شود.
- از آن برای به دست آوردن منگنز آب دریا استفاده می کنند.
- به عنوان پرکننده لاستیک نیز مورد استفاده است.
- در ساخت سرامیک و کاشی بسیار مورد استفاده است.
- در صنعت رنگ سازی و لاک سازی نیز کاربرد دارد.
- این سنگ خاصیت تنظیم کننده PH آب را دارد، از این رو از آن در آکواریوم ها استفاده می کنند.
- به سبب زیبایی آن در صنعت ساخت زیورآلات مورد توجه است.
- در داروسازی نیز کاربرد دارد.
معادن دولومیت ایران
۵۰ میلیون تن ذخایر دولومیت در کشور وجود دارد که از این میزان 40 درصد آن در استان واقع شده است. یکی از استان های که دولومیت بسیاری در خود دارد، استان همدان است. در حقیقت دولومیت استان همدان جزو بزرگترین ذخایر این ماده معدنی در کشور بوده که از نظر کیفیت نیز جزء بهترینهای جهان به شمار میرود. پس از کشور کانادا دومین معدن سنگ دولومیت در جهان در شهرستان نهاوند واقع شده است. معدن سنگ دولومیت نهاوند، بیشتر در کوه های آردوشان نهاوند واقع شده که در نوع خود به علت مرغوبیت حرف نخست را در دنیا می زند.
معدن دولومیت در خراسانشمالی در شهرستان گرمه با ظرفیت سالانه 20 هزار تن نیز طی سال های اخیر شناسایی شده است.
کلمات کلیدی :
دولومیت معدن سنگ دولومیت نهاوند دولوستون کلسیت استخراج سنگ آهک معادن دولومیت ایران منیزیم