دیاتومیت و کاربردهای آن

امروزه بيشترين استفاده از خاک دياتوميت به عنوان فيلتر براي جداسازي ذرات جامد معلق در مايع مورد استفاده قرار می گیرد، از این رو در صنايع مختلف از جمله كارخانه هاي تولید قند، مايع شكر خام، نوشيدني ها (همچون آبميوه ها) فيلتر كردن داروها، تصفیه و خالص کردن آنتي بيوتيك ها و تصفیه آب ها (آب هاي شهري و آب استخرها) کاربرد دارد. کاربرد شاخص دياتوميت ها به عنوان پركننده در صنايع ساخت رنگ و‌ كاغذسازي است.

دیاتومیت، ویژگی ها و کابردها 

دیاتومیت یا خاک تونسیل با نام های دیگری از جمله خاک دیاتومیت، دیاتومید، خاک دیاتومه یا کیزلور شناخته می شود. این خاک از بقایای فسیلی حاصل از جلبک های تک سلولی مربوط به خانواده جلبک های باسیلاریوفیس (طلایی قهوه ای)  تشکیل شده که در اسکلت آن حاوی مقادیر قابل توجهی از سیلیس است که رسوبات آن نیز به صورت ریز دانه است، علاوه بر سیلیس مقادیر ناچیزی از مواد آلی، رس و در برخی موارد رسوبات آتشفشانی در ساختار آن نیز مشاهده می شود.

تاریخچه تولید دیاتومیت

اولین تولید خاک دیاتومه به سال 1884 میلادی به استفاده از ذخائر موجود در مریلند بازمی گردد. این خاک ابتدا پس از برداشت از معدن به طور خام وارد مرحله کلسینه و فرآوری شده که در این مرحله می توان از خاک دیاتومیت با گریدهای متفاوتی برای کاربردهای مختلف تولید کرد. 

اولین کاربرد این خاک به 2000 سال پیش توسط یونانیان باز می گردد، یونانیان از این خاک در تهیه ظروف، وسایل سرامیکی و سفالی استفاده می کردند. همچنین از این خاک در اوایل قرن ششم برای ساخت کلیسای صوفی شهر قسطنطنیه استفاده شد.

آلفرد نوبل، شیمیدان معروف، با توجه به قابلیت این خاک در جذب نیتروگلیسیرین مایع، TNT را ساخت که امروزه کاربردهای گسترده ای در افزایش ایمنی در حمل و نقل این مواد و همچنین در اکتشاف معادن کاربرد دارد. 

ميزان مصرف دياتوميت در ساخت عايق‌هاي حرارتي و صوتي در كشور آمريكا حدود 4 درصد كل تقاضا و برابر 24 هزار تن در سال 1993 میلادی گزارش شده است. اين ميزان مصرف در سال 1999 میلادی به 2 درصد كل تقاضا كاهش يافته و به حدود 15 هزار تن رسيده است. پيش بيني مي‌شود كل دياتوميت مصرفي در دنیا براي اين كاربرد خاص حدود 200 تا 250 هزار تن در سال است.

در حال حاضر نیز امروزه بزرگترين توليدکنندگان دياتوميت در جهان کشورهای ايالات متحده امريکا با ۳۳ درصد، شوروی سابق با ۲۴ درصد، فرانسه با ۱۲ درصد، رومانی ۲ درصد و آلمان با ۱ درصد هستند.

ویژگی خاک دیاتومیت

از آنجایی که خاک دیاتومیت از دیواره سلولی تشکیل شده، قابلیت تبدیل شدن به پودر را دارد. دیواره سلولی آن حاوی سیلیس بوده و میزان سیلیس آن به90 درصد می رسد.

در بیشتر موارد این خاک به صورت پودر سفید رنگ است و اندازه ذرات آن 5 تا 1000 میکرومتر بوده و به طور کلی دارای اندازه مابین 50 تا 100 میکرومتر است که با توجه به کاربردهای مختلف در اندازه های متفاوتی قابل دسته بندی هستند. از مشخصات بارز این خاک می توان به قدرت جذب بالای آن تا میزان 2 برابر وزن خود اشاره کرد.

این خاک دارای منافذ بسیار زیاد و قابلیت جذب بالاست که تقریبا 90 درصد از حجم آن در برگیرنده حفره ها است. ذرات دیاتومیت شکل های نامنظم، مسطح و نازک دارند. وزن ذرات جدا از هم آن کمتر از 160 گرم در لیتر است و بدنه سیلیس آن بسته به کیفیت سنگ از 86 تا 94 درصد قابلیت تغییر دارد. این خاک، تغییری در رنگ، بو و طعم محصولات تصفیه شده به وجود نمی آورد. همچنین در برابر حرارت  pH بالا از خود مقاومت نشان می دهد.

کاربرد خاک دیاتومیت

امروزه بيشترين استفاده از خاک دياتوميت به عنوان فيلتر براي جداسازي ذرات جامد معلق در مايع مورد استفاده قرار می گیرد، از این رو در صنايع مختلف از جمله كارخانه هاي تولید قند، مايع شكر خام، نوشيدني ها (همچون آبميوه ها) فيلتر كردن داروها، تصفیه و خالص کردن آنتي بيوتيك ها و تصفیه آب ها (آب هاي شهري و آب استخرها) است. 

دومين کاربرد عمده دياتوميت ها به عنوان پركننده در صنايع ساخت رنگ و‌ كاغذسازي است؛ در این صنایع، دياتوميت علاوه بر عامل پرکننده، به منظور كنترل شفافيت و درخشش نیز کاربرد دارد. وجود تخلخل در دياتوميت ها سبب شده تا از آن به عنوان عايق صدا و گرما استفاده شود.

سایر کاربردهای دیاتومه عبارتند از:

- دفع ساس، انگل ها، حشرات، آفات، ویروس ها و سایر موجودات مضر

- کاربرد در خمیر دندان

- درمان سطح بالا کلسترل، سلامت پوست، ناخن، استخوان ها دندان ها، و تعویق پیری

- استفاده در محصولات آرایشی بهداشتی و مراقبت از پوست

-    مکمل خوراک دام و حیوانات

- مواد ضدکک و شفاف کننده در تولید مواد غذایی، رب‌ها و رنگ‌ها و مکمل‌ها و داروها.