آجر نسوز چیست؟ | کاربردها، مزایا و انواع آجر دیرگداز

با توجه به موادی که در ساخت آجر نسوز به کار گرفته شده، آنها را به چهار دسته قلیایی، سیلیسی، آلومینیومی و ویژه تقسیم می کنند. از آجرهای نسوز در کوره هایی که از حرارت بالا استفاده می کنند، مانند فولادسازی، سیمان سازی و شیشه سازی و همچنین در ساختمان سازی و نمای ساختمان استفاده می کنند.

آجر نسوز چیست؟

آجر دیرگداز عایق یا همان آجر نسوز، نوعی آجر است که با خاک های چینی و نسوز و با ساختار مولکولی متراکم و ظریف در دمای بالای ۱۵۰۰ درجه سانتیگراد تولید می شود. این آجر به دلیل ویژگی مقاومت حرارتی بالا در کوره ها و پاتیل ها و همچنین عایق کاری صنعتی کاربرد بسیاری دارد. هرچند امروزه نوع معمولی آن در نماهای ساختمانی مورد استفاده قرار می گیرد.

مواد آجر نسوز

مواد پایه آجرهای نسوز از کانی های معدنی خیلی ویژه و پوکه های معدنی نسوز تشکیل می شود. این مواد از مقاومت دمایی بالایی برخوردار هستند. به دلیل کاربرد این نوع از آجرها، باید این آجرها قابلیت حفظ خصوصیات فیزیکی و شیمیایی مورد نظر را در درجه حرارت های بالا و شرایط محیط عمل را داشته باشند.

انواع آجرهای نسوز

با توجه به موادی که در ساخت آجر نسوز به کار می رود، این آجر دارای انواع مختلفی است. در کل آجرهای نسوز را می توان به چهار دسته قلیایی، سیلیسی، آلومینیومی و ویژه تقسیم بندی کرد که در ادامه به آنها می پردازیم.

قلیایی

در ساخت آجر قلیایی، از اکسید منیزیم و سیلیسیم دی اکسید استفاده می شود. البته در شرایط ویژه به منظور افزایش توان حرارتی آجر می توان به آن اکسیدآهن و اکسیدکروم اضافه کرد. 

این نوع آجر، در پوشش دیواره کوره های باز فولادسازی، کوره های دایره ای تولید سیمان، بالای کوره های ذوب شیشه و صنایع فلزات غیرآهنی مورد استفاده قرار می گیرد.

سیلیسی

آجر سیلیسی از خاک سیلیس تهیه می شود. این خاک متشکل از سیلیسیم دی ‌اکسید، اکسید آهن، دی اکسید تیتانیوم، پتاسیم اکسید سدیم اکسید و آلومینیوم اکسید است که از رسانایی گرمایی بالا و مقاومت در برابر نفوذ گازها برخوردار است.

این نوع آجر در کوره های فولادسازی، کوره های گازسوز تولید کک، کارخانه های تولید شیشه و کوره های سرامیک سازی مورد استفاده قرار می گیرد.

آلومینیومی

در تولید آجر آلومینیومی درصد بالایی از آلومینا یا اکسید آلومینیوم مورد استفاده قرار می گیرد. این آجر در دمای ۱۲۰۰ تا ۱۸۰۰ پخت می شود. این نوع آجر به دلیل دارا بودن مقاومت بالا، در کوره های سیمان، پوشش دیواره داخلی کوره های ذوب فولاد، کوره های شیشه مورد استفاده قرار می گیرد.

ویژه

آجر ویژه از فلزات واسطه تولید شده است که در انواع آجرهای نسوز اکسید کروم - کوروندوم، زیرکونیوم و اکسید کروم به کار گرفته می شود.

انواع آجرهای نسوز ویژه عبارتند از:

اکسید کروم - کوروندوم

مواد تشکیل دهنده این نوع آجر، اکسید آلومینیوم و اکسید کروم است که در بخش درونی کوره بلند ذوب آهن مورد استفاده قرار می گیرد. 

زیرکونیوم

این آجر به دلیل مقاومت گرمایی زیادی که دارد در کوره ذوب آهن، آلومینیوم و شیشه مذاب مورد استفاده قرار می گیرد. 

اکسید کروم

این آجر دارای 90 تا 95 درصد اکسید کروم است که در کوره های صنعت شیشه سازی مورد استفاده قرار می گیرد.

آجر نسوز صنعتی

آجر صنعتی که به «آجر کوره» نیز معروف هستند، دارای شکل معینی هستند. این نوع آجرها از لحاظ شکل ظاهری به دو دسته تقسیم می شوند؛ یک نمونه از این آجرها دارای ابعاد و شکل استاندارد هستند.

این گونه آجرها مورد تایید بیشتر تولیدکنندگان است و بیشتر آنها از این ابعاد برای تولید آجر استفاده می کنند. نمونه ای دیگر از آجرهای نسوز صنعتی، آجرهایی هستند که دارای شکل خاصی هستند. این گونه آجرها با استفاده از ماشین پرس تولید می شوند. برخی دیگر نیز با استفاده از قالب گیری دستی تولید می شوند.

آجر نسوز سنتی

در گذشته استفاده از آجرهای سنتی در طراحی نما و قسمت های مختلف ساختمان استفاه می کردند. آجر سنتی امروزه نیز در طراحی نما و دکوراسیون داخلی مورد کاربرد دارد. 

آجر نسوز دستی

آجر دستی نوعی آجر است  که معمولا در ساختمان سازی کاربرد دارد. از مزایای این آجرها می توان به مواردی همانند شوره نزدن، مقاومت داشتن در برابر شرایط متفاوت آب و هوایی، جذب آب پایین، مقاومت در برابر آتش سوزی، تغییر رنگ پیدا نکردن در برابر اشعه خورشید و قیمت مناسب آن اشاره کرد.

کاربرد آجرهای نسوز

در حقیقت فضاهایی که دارای درجه حرارت بالایی هستند، می توانند از این نوع آجرها استفاده کنند. البته باید این موضوع را مدنظر قرار داد که آجرهای نسوز با توجه به نوع ماده ای که در ترکیبات آنها به کار گرفته شده، دارای انواع مختلفی بوده و هر یک با توجه به مواد به کار رفته در آنها، گستره ای مختلف از حرارت را می توانند تحمل کنند. 

مهمترین ویژگی این نوع آجرها مقاومت بالای آنها در برابر حرارت است و این موضوع سبب شده تا از این ماده در کوره‌ های صنعتی، ساختمان سازی  و... کاربردهای متفاوتی دارد، از جمله پوشش جداره داخلی کوره ها، ساخت جدیدترین مدل های باربیکو، محوطه سازی، نماکاری ساختمان و دکوراسیون داخلی و شومنیه ها را می توان با این نوع آجر ساخت.

استفاده آجر نسوز در کوره های صنعتی

با توجه به خصوصیات که برای آجر نسوز برشمرده شد، این آجر در کوره‌های صنعتی به عنوان پوشش درونی کوره های صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد. این نوع آجرها در جداره کوره هایی مانند کوره های فولادسازی، سیمان سازی، شیشه سازی و .... مورد استفاده قرار می گیرند.

کاربرد آجر نسوز در ساختمان سازی

یکی از  موارد استفاده این نوع آجرها، کاربرد آن در ساختمان‌ سازی است. با توجه به ویژگی های این نوع آجر، مورد استقبال از طرف سازندگان و معماران قرار گرفته است، چراکه زیبایی، کارایی و تنوع رنگ این نوع آجر، بسیار بهتر از آجرهای معمولی است.

استفاده از این نوع آجرها در نمای ساختمان دارای مزایای زیر است:

- مقاومت بالا در برابر سرما، گرما و فرسایش

- به علت پخت، شامل طیف های رنگی زیباست که نمای کار را زیبا می کند. 

- سبک است و نیاز به اسکوپ و نگهدارنده ندارد.

- جذب زیادی به سیمان و ملات دارد و هرگز از ساختمان نمی افتد.

- هر نوع الگو و طراحی را می توان با آجر اجر کرد و در اندازه و محل نصب محدودیتی ندارد.

- به دلیل عایق بودن از اتلاف انرژی در فصول سرد و گرم پیشگیری می کند.

- مقاومت حرارتی بالایی دارد.

رنگ آجرهای نسوز

معروف ترین رنگ های آجر نسوز برای ساختمان سازی، قهوه ای و قرمز هستند. البته تنوع رنگی بسیاری در این نوع آجرها وجود دارد و از رنگ های مشکل تا سفید آن نیز در بازار موجود است. حتی وجود رنگ های زنده و به رنگ طبیعت هم در آجرهای نسوز به چشم می خورد که در نمای ساختمان جلوه خاص و منحصر به فردی به آن می دهد.

قیمت آجر نسوز

قیمت این نوع آجرها نسبت به سایر آجرها بالاتر است و دلیل آن نیز بالا بودن بهای خاک نسوز است. البته قیمت خاک نسوز هم به دلیل مشکل بودن تولید آن بالاتر در نظر گرفته می شود. 

 مطالب مرتبط:

مقایسه آجر نسوز و آجرهای معمولی

مشخصات، مزایا و انواع جرم های نسوز